Εφελκυσμός είναι η καταπόνηση που προκαλεί αύξηση του μήκους στην διεύθυνση της καταπόνησης. Τα σώματα που καταπονούνται σε εφελκυσμό παραμορφώνονται επιμηκυνόμενα.
Τα υλικά που χαρακτηρίζονται ως όλκιμα έχουν μεγάλα περιθώρια εφελκυστικής παραμόρφωσης και αντοχή σε εφελκυσμό παραπλήσια της αντοχής σε θλίψη. Παρακάτω βλέπουμε ένα διάγραμμα τάσεων – παραμορφώσεων μιας ράβδου δομικού χάλυβα που καταπονείται σε εφελκυσμό. Ο δομικός χάλυβας είναι όλκιμο υλικό.
Στο διάγραμμα βλέπουμε ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία: Το σημείο Α είναι το τέλος του νόμου της αναλογίας (νόμος του Hooke). Στο σημείο Ε αρχίζουν να εκδηλώνονται πλαστικές παραμορφώσεις (μη αναστρέψιμες παραμορφώσεις). Πέρα από το σημείο Δ (Διαρροή) οι παραμορφώσεις αυξάνουν χωρίς αντίστοιχη αύξηση των τάσεων. Πέρα από την διαρροή παρουσιάζεται η κράτυνση του υλικού με αύξηση των τάσεων ενώ στο σημείο Θ έχουμε την μεγαλύτερη τάση που μπορεί να αναλάβει το υλικό πέρα από την οποία επέρχεται η θραύση.
Η αστοχία πέρα από το σημείο Θ επέρχεται με τον σχηματισμό ενός χαρακτηριστικού «λαιμού» (a) και έπειτα με την πλήρη αστοχία (b).
Αστοχία δοκιμίου από αλουμίνιο
Τα υλικά που χαρακτηρίζονται ως ψαθυρά έχουν μικρή έως μηδενική πρακτικά αντοχή σε εφελκυσμό. Στο παρακάτω σχήμα βλέπουμε τις επιφάνειες αστοχίας κατά το πείραμα εφελκυσμού σε (α) όλκιμα υλικά και (β) ψαθυρά υλικά.
Αστοχία όλκιμου και ψαθυρού υλικού σε
εφελκυσμό
Τα χαρακτηριστικά μεγέθη του εφελκυσμού καθώς και τα διαγράμματα τάσεων – παραμορφώσεων σε εφελκυσμό μετρούνται με πειράματα εφελκυσμού τα οποίο γίνονται με ειδικά μηχανήματα. Στις παρακάτω υποενότητες υπάρχουν video από τέτοια πειράματα.
Δομικά τμήματα που καταπονούνται κυρίως σε εφελκυσμό
Όταν κατασκευάζονται τμήματα κατασκευής που καταπονούνται σε εφελκυσμό χρησιμοποιούνται όλκιμα υλικά όπως χάλυβας, αλουμίνιο, συνθετικά υλικά και ξύλο. Τέτοια τμήματα είναι ράβδοι δικτυωμάτων, καλώδια κρεμαστών και καλωδιοτών γεφυρών, οπλισμοί (μπετόβεργες) σε κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα, τένοντες προεντεταμένου σκυροδέματος, αγκύρια σε γεωτεχνικά έργα (σήραγγες, ειδικές θεμελιώσεις, τοίχοι αντιστήριξης) καθώς και τοιχώματα σε δοχεία με πίεση ή άτρακτοι και σκελετοί αεροσκαφών.